Veelgestelde vragen Eikenprocessierups

De eikenprocessierups zorgt net als elders in Nederland in Hof van Twente regelmatig voor overlast. We proberen de overlast zo klein mogelijk te houden. Dat doen we het liefst op een biologisch verantwoorde manier. Onder aan deze pagina, na de algemene informatie, vindt u de meest gestelde vragen over de eikenprocessierups. 

Bestrijding in het voorjaar

We bestrijden de rupsen preventief met hele kleine aaltjes (nematoden). Gildebor voert  de bestrijding uit voor de gemeente. De nachttemperatuur mag dan niet onder de 5 graden zijn. De aaltjes worden als een nevel in de kronen van eikenbomen gespoten. Het bespuiten van de eiken moet in de avonduren gebeuren omdat de aaltjes niet tegen zonlicht (UV-straling) kunnen. De aaltjes eten de heel jonge rupsen en zorgen ervoor dat de rupsen sterven vóór ze brandharen krijgen.

Er wordt vaak gevraagd of de bestrijding dan ook geen andere vlinderrupsen aantast. Dat is nauwelijks het geval omdat de rups van de eikenprocessievlinder vroeger is dan de meeste andere soorten. Daarom is de timing van de bestrijding, die door experts in de gaten wordt gehouden, cruciaal en kunnen onze inwoners niet dagen voor aanvang tijdig over de nachtelijke werkzaamheden geïnformeerd worden.

Dit jaar bestrijden we, in tegenstelling tot 2023,  de eikenprocessierups alleen met nematoden in probleemgebieden. Als gemeente willen we de biodiversiteit stimuleren door het aantal locaties te verminderen en het gebruik van agressievere biologische preparaten achterwege te laten. 

Bestrijding in het hoogseizoen

Wanneer de eikenprocessierups brandharen krijgt, wordt verder gecontroleerd op de aanwezigheid van rupsen. Dat is ongeveer vanaf half mei tot eind juli. De rupsen op eiken in de kernen van de gemeente worden dan weggezogen. We gaan daarbij eerst naar de plaatsen waar veel mensen komen.

Biodiversiteit belangrijk bij bestrijding

Als gemeente stimuleren we ook de inzet van biodiversiteit bij bestrijding van de eikenprocessierups. Wanneer we meer bloeiende plantensoorten zaaien of planten komen daar insecten op af die de natuurlijke vijanden zijn van de eikenprocessierups. Ook vleermuizen en mezen eten de eikenprocessierups.

De eikenprocessierups kwam vroeger alleen voor in warme landen in Zuid-Europa, maar is sinds een jaar of twintig ook op grote schaal in Nederland te vinden. De rupsen worden zo genoemd omdat ze vooral in eikenbomen leven en 's nachts groepsgewijs, in optocht (processie) op zoek gaan naar voedsel. 

Daar zijn verschillende theorieën over. Allereerst zijn er in Nederland veel eiken, ook in Hof van Twente. We zijn een soort snelweg voor de eikenprocessierups. Daarnaast speelt ook klimaatverandering een rol. De rups houdt van een warmere omgeving. 

De eikenprocessierups zorgt in Hof van Twente regelmatig voor overlast. We proberen de overlast zo klein mogelijk te houden. Dat doen we het liefst op een biologisch verantwoorde manier.

Bestrijding in het voorjaar

We bestrijden de rupsen preventief met hele kleine aaltjes (nematoden). Gildebor doet de bestrijding voor de gemeente. Rond 12 april beginnen ze daarmee wanneer de weersomstandigheden goed zijn. De nachttemperatuur mag niet onder de 5 graden zijn. De aaltjes worden als een nevel in de kronen van eikenbomen gespoten. Het bespuiten van de eiken moet in de avonduren gebeuren omdat de aaltjes niet tegen daglicht kunnen. De aaltjes eten de heel jonge rupsen en zorgen ervoor dat de rupsen sterven vóór ze brandharen krijgen.

Dit jaar bestrijden we de eikenprocessierups in sommige probleemgebieden ook met een biologisch preparaat (xentarie). Dan doen we alleen op die plekken waar de problemen heel groot zijn. Het preparaat is wel biologisch maar doodt ook andere rupsensoorten. Daarom zijn we terughoudend in het gebruik ervan. Dit middel kan pas toegepast worden wanneer de bladeren van de eiken ongeveer zo groot zijn als een euromunt.

Bestrijding in het hoogseizoen

Wanneer de eikenprocessierups brandharen krijgt, wordt verder gecontroleerd op de aanwezigheid van rupsen. Dat is ongeveer vanaf half mei tot eind juli. De rupsen op eiken in de kernen van de gemeente worden dan weggezogen. We gaan daarbij eerst naar de plaatsen waar veel mensen komen. Ziet u een nest van eikenprocessierupsen dan kunt u dat melden op www.hofvantwente.nl/melding.

Biodiversiteit belangrijk bij bestrijding

Als gemeente stimuleren we ook de inzet van biodiversiteit bij bestrijding van ongedierte. Wanneer we meer bloeiende plantensoorten zaaien of planten komen daar insecten op af die de natuurlijke vijanden zijn van de eikenprocessierups. Ook vleermuizen en mezen eten de eikenprocessierups.

Nestkastjes voor koolmezen

Ook zijn nestkastjes geplaatst voor koolmeesjes. Vrijwilligers van de Stichting Hofvogels en gemeente Hof van Twente hebben deze nestkastjes op diverse plaatsen in Hof van Twente opgehangen. De koolmees is een natuurlijke bestrijder van de processierups. Er zijn ongeveer 275 nestkasten opgehangen in eikenbomen, op een aantal zeer kwetsbare plekken zoals scholen en langs druk bereden fietspaden. De gemeente heeft de locaties waar de nestkasten zijn opgehangen gekozen op basis van klachten uit voorgaande jaren.

Meer informatie?

Informatie over de eikenprocessierups vindt u op onze website www.hofvantwente.nl

Informatie over gezondheidsklachten vindt u op de website van de GGDTwente: https://www.ggdtwente.nl/publiek/leefomgeving/eikenprocessierups?highlight=WyJlaWtlbnByb2Nlc3NpZXJ1cHMiXQ==​​​​​​​ 

U kunt een melding maken bij de gemeente Hof van Twente.

      LET OP: Wij ontvangen veel meldingen van rupsen en nesten van de spinselmot. Eikenprocessierupsen zijn behaard en donker gekleurd. De rupsen van de spinselmotten zijn niet behaard en licht van kleur. De rupsen en de spinsels van de spinselmot zijn niet schadelijk voor de gezondheid. De spinselmot bestrijden we niet. 
Rupsen van de spinselmot   
Foto: Rupsen van de spinselmot


Van verwijdering van nesten van de eikenprocessierups ontvangt u geen bericht.

Is de boom niet van de gemeente of staat de boom op een plek waar niet bestreden wordt? Dan verwijderen wij de rupsen niet. We zullen u dat dan laten weten.
 

LET OP: Wij verwijderen de rupsen na elke melding. U krijgt daarvan geen bericht. 

Is de boom niet van de gemeente of staat deze in het buitengebied dan verwijderen wij de rupsen niet. We zullen u dat dan laten weten. 
 

Het kan zijn dat het nest nog niet het goede stadium heeft bereikt om te kunnen wegzuigen. De aannemer bepaalt het juiste tijdstip. Er kan dus een aantal dagen zitten tussen de melding en het wegzuigen van het nest eikenprocessierupsen. 

De rupsen worden niet verwijderd als de boom niet van de gemeente is of als de boom in het buitengebied staat (een uitzondering hierop zijn de Kösterskoele en het zwembad in Markelo en de scholen in het buitengebied).   

In april starten we met het preventief bestrijden van de eikenprocessierups.

Wanneer er toch nog nesten ontstaan in bomen van de gemeente, dan gaat de gemeente die nesten wegzuigen. Plaatsen waar veel mensen komen krijgen voorrang. Ziet u een nest van eikenprocessierupsen dan kunt u dat melden via www.hofvantwente.nl/melding

Het kan zijn dat de aannemer na de melding een paar dagen wacht tot het nest het juiste stadium heeft bereikt om weg te kunnen zuigen. Als het nest te vroeg wordt weggehaald dan vormen de rupsen die nog in de boom zitten nieuwe nesten. Pas als het nest 'klaar' is kan de aannemer het wegzuigen.  

De gemeente bestrijdt de rupsen in het buitengebied niet. Uitzondering zijn de omgeving van de Kösterkoele en het zwembad in Markelo omdat hier veel bezoekers komen.

Ook bestrijden we de rupsen niet als ze in bomen zitten die niet van de gemeente zijn. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld het wandelpad langs het Twentekanaal, dat in eigendom is van Rijkswaterstaat. Heeft u een nest gezien in bomen van Rijkswaterstaat dan kunt u contact opnemen met Rijkswaterstaat, Afdeling Techniek en Technisch Management Oost Nederland, Eusebiusbuitensingel 66, 6828 HZ LA  Arnhem, Telefoon 088 - 797 49 00.

Eigen terrein

Zit de eikenprocessierups in een boom op uw eigen terrein? Dan kunt u contact opnemen met Donkergroen. Voor het bestrijden van de eikenprocessierups op uw eigen terrein worden kosten in rekening gebracht. 

Met dit contactformulier neemt u contact op met Donkergroen.

Nee, in het buitengebied doet de gemeente niet aan bestrijding van de eikenprocessierups. Een uitzondering hierop zijn de Kösterskoele en het zwembad in Markelo en de scholen in het buitengebied.

Meestal wel. De melding wordt afgehandeld als de boom binnen de bebouwde kom staat in Hof van Twente en in beheer is van de gemeente. Bij drukte gaat de bestrijding van de rupsen op plaatsen waar veel mensen komen voor. Het kan zijn dat de aannemer een paar dagen wacht met het wegzuigen van de rupsen na de melding. Dat heeft te maken met het groeistadium vanhet nest. De aannemer weet wat het beste tijdstip is om de rupsen te bestrijden. U krijgt geen terugkoppeling over de melding. 

Wanneer kunnen wij de melding niet in behandeling nemen?

De rupsen in het buitengebied bestrijdt de gemeente niet. Uitzondering zijn de omgeving van de Kösterkoele en het zwembad in Markelo omdat hier veel bezoekers komen.

Ook bestrijden we de rupsen niet als ze in bomen zitten die niet van de gemeente zijn. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld het wandelpad langs het Twentekanaal, dat in eigendom is van Rijkswaterstaat. Heeft u een nest gezien in bomen van Rijkswaterstaat dan kunt u contact opnemen met Rijkswaterstaat, Afdeling Techniek en Technisch Management Oost Nederland, Eusebiusbuitensingel 66, 6828 HZ LA  Arnhem, Telefoon 088 - 797 49 00.

  • De was buiten drogen
  • Ramen en deuren open houden
  • Speeltoestellen onder of in de omgeving van eiken plaatsen
  • Zelf de eikenprocessierups verwijderen
  • Nooit nesten wegbranden

 

Ga de rups niet zelf bestrijden. Als de rupsen stress ervaren, schieten ze ter verdediging de vervelende brandharen af. Die komen in je naaste omgeving terecht en die kunnen wel acht jaar lang klachten geven. 

Doe geen plastic folie of strips om de stam van eikenbomen. Daar blijven ook andere insecten aan kleven en soms zelfs vogels of vleermuizen. Daarmee roeien we ook de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups uit. 

Om de volgende plaag van de eikenprocessierups te voorkomen kunt u zelf een steentje bijdragen. Breng de balans terug door natuurlijke vijanden van de rups een handje te helpen. Dat doet u door uw tuin diervriendelijk in te richten. Hoe u dat doet kunt u lezen op de website van milieucentraal.nl. 

Het beste is natuurlijk: uit de buurt blijven van eiken. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. U kunt uw huid beschermen door die te bedekken met kleding. In uw tuin kunt u struiken en bloemen planten die insecten of andere dieren aantrekken die natuurlijke vijanden zijn van de eikenprocessierups.

Wanneer u overlast heeft van de eikenprocessierupsen, dan kunt u een melding doen op onze website: www.hofvantwente.nl/melding. U kunt ons ook appen via 06-57813491. 

Ga de rups niet zelf bestrijden. Als de rupsen stress ervaren, schieten ze ter verdediging de vervelende brandharen af. Die komen in je naaste omgeving terecht en die kunnen wel acht jaar lang klachten geven. 

Doe geen plastic folie of strips om de stam van eikenbomen. Daar blijven ook andere insecten aan kleven en soms zelfs vogels of vleermuizen. Daarmee roeien we ook de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups uit. 

Om de volgende plaag van de eikenprocessierups te voorkomen kunt u zelf een steentje bijdragen. Breng de balans terug door natuurlijke vijanden van de rups een handje te helpen. Dat doet u door uw tuin diervriendelijk in te richten. Hoe u dat doet kunt u lezen op de website van milieucentraal.nl. 

Als u eikenprocessierupsen in uw tuin of op uw grond wilt laten verwijderen, kunt u daarvoor een erkend bedrijf inschakelen. 

Om de volgende plaag van de eikenprocessierups te voorkomen kunt u zelf een steentje bijdragen. Breng de balans terug door natuurlijke vijanden van de rups een handje te helpen. Dat doet u door uw tuin diervriendelijk in te richten. Hoe u dat doet kunt u lezen op de website van milieucentraal.nl. 

Dat kan op verschillende manieren:

  • Buiten, bij het wandelen, fietsen, picknicken of sporten
  • In de buurt van de nesten van de rupsen
  • door uw beroep, door bijv. werken in een tuin of park
  • Door huisdieren die de haartjes mee naar huis nemen. 
  • Door een verkeerde bestrijdingsmethode.

Er hoeft geen rechtstreeks contact te zijn met de rups om klachten te krijgen. De haren van de rups kunnen evengoed door de wind zijn meegevoerd. Advies: blijf in ieder geval uit de buurt van eikenbomen met nesten van eikenprocessierupsen.

Wanneer u in aanraking komt met de haartjes van de rups kunt u binnen een paar uur klachten krijgen, zoals:

  • Jeuk, bultjes, blaasjes, rode plekken op de huid en ontsteking van de huid;
  • Rode, dikke of ontstoken ogen
  • Klachten die lijken op een verkoudheid
  • Problemen met ademhalen
  • Braken
  • Koorts

Meer informatie hierover vindt u op de website van GGD Leefomgeving.

  • Gaat u naar een gebied waar de eikenprocessierups zit? Bedek dan de hals, armen en benen;
  • Voorkom contact met rupsen, haren en nesten. Advies: Leer dit ook aan uw kinderen;
  • Zorg dat uw huisdieren niet in contact komen met rupsen en de (oude) nesten;
  • Vermijd wegen en lanen waar eikenbomen met rupsen staan.

Onderzoek laat zien dat biodiversiteit helpt in de strijd tegen de eikenprocessierups. Biodiversiteit wil zeggen dat er zoveel mogelijk verschillende soorten planten, bloemen, struiken en bomen in een gebied zijn. Deze trekken diverse insecten, vogels en vleermuizen aan die natuurlijke vijanden zijn van de eikenprocessierups. De gemeente houdt daar in het groenbeleid en programma biodiversiteit waar mogelijk rekening mee. 

U kunt ook zelf een steentje bijdragen. Breng de balans terug door natuurlijke vijanden van de rups een handje te helpen. Dat doet u door uw tuin diervriendelijk in te richten. Hoe u dat doet kunt u lezen op de website van milieucentraal.nl. 

  • Gebruik plakband om de haren van de huid te halen. Doe dit meteen nadat u met de haren in contact bent gekomen. Spoel daarna de huid en de ogen met lauw water. Meestal verdwijnen de klachten dan vanzelf binnen enkele dagen tot twee weken.
  • Zijn de haren lastig te verwijderen uit uw kleding? Het beste is dan om de kleding te wassen. Als dat kan: het liefst op 60 graden. 
  • Bij jeuk kunt u een zalf gebruiken waar menthol in zit.
  • Soms helpt Aloe Vera gel of een warme föhn.
  • Zijn de klachten ernstiger? Overleg dan met uw huisarts wat u het beste kunt doen. 

Voor de beantwoording van de vragen over uw gezondheid hebben wij gebruik gemaakt van gegevens die te vinden zijn op de website van de GGD Leefomgeving.

 U vindt hier uitgebreide informatie.

Mag ik uitgewaaide nesten zelf verwijderen?

Door de harde wind kunnen (oude) nesten uit de eikenbomen gewaaid zijn. Wanneer het om oude nesten zonder rupsen gaat (periode tussen september en april) kunnen de nestrestanten zelf door u worden opgeruimd. Draag wegwerphandschoenen en gebruik een plastic zak. U kunt de zak ook om uw hand steken en zo het nest oprapen. Zorg dat u uit de windrichting staat van het op te rapen nest. Knoop de zak goed dicht. Het nest mag NIET in de GFT-container, maar hoort in de grijze afvalcontainer thuis.

Wanneer meld ik uitgewaaide nesten?

U kunt de gemeente bellen en de melding doorgeven.

In de zomerperiode (april – augustus) kunt u uitgewaaide of uitgevallen nesten bij de gemeente melden. In deze periode is het zeer waarschijnlijk dat er rupsen in de nesten aanwezig zijn. Bij waarneming van gevaar zullen de rupsen hun brandharen loslaten, u moet deze nesten dus niet zelf opruimen. Een melding geeft u snel aan ons door via:

De nesten worden dan weggezogen door een gespecialiseerd bedrijf.

Nee, dat zorgt voor verwarring over de aanpak.

Nee, dat mag absoluut niet. Deze strips werken niet voor eikenprocessierupsen. Als de leider van de processierupsen aan het kleefband blijft plakken kom de rupsen in stress. Ze gaan dan juist de brandharen afschieten. Deze komen in de omgeving terecht en zorgen voor allerlei klachten. De brandharen blijven wel acht jaar actief. Bovendien blijven aan deze lijmstrips ook andere dieren plakken. Niet alleen allerlei andere insecten maar zelfs grotere dieren die dan een ware doodstrijd voeren. Het gebruik ervan is strafbaar en de strips worden verwijderd als we ze tegenkomen. 

Er zijn inderdaad meer soorten rupsen die nesten maken in de struiken. Een deskundige kan beoordelen of het gaat om de eikenprocessierups of een andere, niet schadelijke soort. De deskundige kan u ook adviseren of de rups bestreden moet worden. Maak hiervoor een melding bij de gemeente www.hofvantwente.nl/meldingenopenbareruimte

Belangrijk om te weten is dat nematoden (aaltjes) niet tegen uv-licht kunnen en dat de bestrijding om deze reden in de avond of nacht wordt uitgevoerd. We proberen als het kan geluidshinder te voorkomen door bomen in de wijken aan het begin van de avond te behandelen. Helemaal voorkomen van geluidsoverlast is helaas niet mogelijk, we vragen om uw begrip hiervoor.

De gemeente Hof van Twente gaat binnen de bebouwde kom bestrijden met aaltjes (nematoden) op plaatsen waar veel eiken staan. Daarbij zijn de eiken op plekken waar veel mensen komen het belangrijkst. Denk bijvoorbeeld aan eiken in de buurt van speelterreinen, sportterreinen en langs fiets- en wandelroutes.


  • De hoofdregel is dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn of haar eigen schade. Volgens de wet zijn er wel uitzonderingen, maar daarvoor gelden strenge regels.
  • In principe is de gemeente niet aansprakelijk voor de schade en/of overlast die de eikenprocessierups veroorzaakt.
  • De gemeente heeft wel een zorgplicht voor de gemeentelijke bomen. De gemeente kan niet verplicht worden om handelend op te treden.
  • Wel kan onder bepaalde omstandigheden verwacht worden dat de gemeente zorgt voor voorlichting en preventieve maatregelen als een situatie in de openbare ruimte tot voorzienbare problemen leidt. Welke maatregelen dat zijn, kan de gemeente zelf beslissen.

In het algemeen geldt dat we de eikenprocessierups nooit geheel weg zullen krijgen. We moeten er dus mee leren leven.  Daarom is het verstandig dat u zich meer verdiept in de eikenprocessierups en de risico’s ervan. Uitgebreide informatie over de eikenprocessierups is te vinden op diverse websites: