Convenant lelieteelt en gewasbeschermingsmiddelen

1. Inleiding

Dit convenant is opgesteld in februari 2025 naar aanleiding van een brede verkenning rondom gewasbeschermingsmiddelen in de lelieteelt en onze rol als gemeente. Ook het Rijk en de Provincie laten zich informeren over het gebruik en de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen in open teelten, fruitteelten of rondom Natura200, waterwin- en grondwaterbeschermingsgebieden. Het zou goed zijn als er landelijk en/of op Europees niveau een knoop wordt doorgehakt rondom het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en zoneringen rondom bijvoorbeeld Natura2000 of waterwingebieden. Dat geeft duidelijkheid voor inwoners, telers/akkerbouwers en gemeenten.

Regelgeving

Telers en akkerbouwers moeten zich houden aan de Europese en Nederlandse wetgeving, voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. In Nederland bepaalt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) welke middelen veilig zijn voor mens, dier en milieu voordat ze worden verkocht. Telers en akkerbouwers moeten zich houden aan de middelen en dosis die is voorgeschreven door het Ctgb, wat betekent dat het gebruik van die middelen legaal is.

Een goedgekeurd middel heeft een toelatingsnummer. Dit nummer staat op het etiket. Om gewasbeschermingsmiddelen professioneel te mogen gebruiken, hebben boeren, tuinders, loonwerkers en handelaren een bewijs van vakbekwaamheid nodig. Zij moeten daarvoor een opleiding volgen en examen doen. Het bewijs van vakbekwaamheid heet ook wel licentie. Het Bureau Erkenningen geeft deze licenties af.

De regels voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen staan in;

De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) controleert en handhaaft deze regels. Dit doet zij samen met de Inspectie SZW, de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) en de waterschappen.
In de lelieteelt worden universele gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, die ook in andere teelten worden toegepast.

Actualiteit

Landelijk is er veel onrust rondom het gebruik van gewasbescherming in de lelieteelt. Er zijn meerdere procedures aangespannen gericht op het verbieden van de teelt op bepaalde locaties en of het aanhouden van spuitvrijezones. De ophef is onder andere ontstaan, omdat het Ctgb niet toetst op het gebruik van cocktails van middelen. Cocktails van middelen worden in alle teelten gebruikt, om niet onnodig vaak over landbouwgrond heen te hoeven rijden. Het RIVM is gestart met een onderzoek naar de effecten van deze mix van middelen, en de mogelijke relatie tussen gewasbeschermingsmiddelen en de ziekte van Parkinson.

Ook inwoners in de Hof van Twente maken zich inmiddels ernstige zorgen om hun gezondheid, wanneer zij naast of dichtbij leliepercelen wonen, i.v.m. het bespuiten van de lelies met gewasbeschermingsmiddelen. Lelies zijn daarnaast niet bedoeld voor de menselijke consumptie, daarom ligt de focus van bezorgde inwoners voornamelijk bij de leliebollenteelt.

Vooruitzicht

Omdat de zorgen bij de inwoners op de lelies ligt, is er besloten om via een convenant afspraken vast te leggen om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te reduceren en daarmee zorgen bij inwoners weg te nemen.

Dit convenant is opgesteld in samenspraak met de akkerbouwer en wordt jaarlijks geëvalueerd en waar nodig vernieuwd. Het areaal lelies is in onze gemeente beperkt tot ongeveer 35 hectare, die bewerkt wordt door 1 akkerbouwer. De verwachting is dat het areaal lelies verder gaat afnemen de komende jaren.

Gemeente Hof van Twente, vertegenwoordigt door de heer H.J. Scholten, wethouder gemeente Hof van Twente,

en

Akkerbouwbedrijf

gezamenlijk te noemen: ’partijen’

komen het volgende overeen:

2. Afspraken

Akkerbouwer:

  1. Respecteert alle wettelijke veiligheidsregels.
  2. Werkt met bekwaam personeel dat de juiste kennis en vaardigheden heeft. Waar mogelijk wordt er samengewerkt met lokale partijen/loonwerkers uit de gemeente Hof van Twente.
  3. Houdt een teeltvrije zone aan van 250 meter rondom scholen, kinderdagverblijven en nieuwe woonwijken. Langs wegen en fietspaden wordt een bloemrijke akkerrand aangelegd van 3 meter breed.
  4. Houdt een teeltvrije zone van 3 meter uit de kadastrale grens van hun perceel aan, indien een eigenaar of gebruiker van een aangrenzend perceel dat wenst.
  5. Teelt rassen die weerbaar zijn tegen ziekten en plagen, waardoor minder gewasbeschermingsmiddelen gebruikt worden.
  6. Gebruikt minimaal 50% minder gewasbeschermingsmiddelen (in kg werkzame stof/ha) dan het landelijk gemiddelde voor leliebollen (CBS telling van 2020). Van de gewasbeschermingsmiddelen die gebruikt worden, zijn minimaal 50% biologische middelen. Daarnaast wordt er actief gekeken naar alternatieve biologische middelen die gebruikt kunnen worden in de teelt.
  7. Gebruikt de nieuwste spuittechnieken, zoals drift reducerende spuitdoppen om middelen zo efficiënt mogelijk toe te passen en het verspreiden van gewasbeschermingsmiddelen verder terug te dringen.
  8. Zal geen planten bespuiten bij een windsnelheid >5 m/s (windkracht 3), gemeten op spuithoogte.
  9. Sluit aan bij de Koninklijke Algemeene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB) om via deze weg ook op de hoogte te blijven van de meest actuele technieken, nieuwe rassen en overige innovaties.
  10. Houdt zich aan de algemene gedragscode van de KAVB.
  11. Verwijst door naar de gemeente bij vragen of informatieverzoeken maar kan er ook voor kiezen om deze zelf te behandelen.

De gemeente Hof van Twente:

  1. Spreekt vertrouwen uit in de akkerbouwsector om op een professionele en zorgvuldige manier om te gaan met gewasbeschermingsmiddelen en de zorgen die er spelen bij omwonenden van percelen waarop met name bloembollen worden geteeld.
  2. Werkt actief, stimulerend en bemiddelend mee aan de uitvoering van dit convenant.
  3. Neemt initiatief om een jaarlijkse evaluatie van het convenant te agenderen. In dit overleg kan het convenant geactualiseerd worden.

Natura2000 en waterwingebieden vallen onder Provinciaal gezag. Dit betekent dat daar de richtlijnen worden gevolgd zoals de Provincie Overijssel aangeeft, zowel door de akkerbouwer als door de gemeente Hof van Twente.

3. Naleving

Ter naleving van dit convenant wordt door de partij een beroep gedaan op bereidwilligheid. De status van dit convenant is dan ook een overeenkomst, waarbij de gemeente Hof van Twente en de akkerbouwer niet beogen juridisch afdwingbare afspraken vast te leggen. Het convenant treed in werking met ingang van de dag van ondertekening door partijen. Dit convenant wordt aangegaan voor onbepaalde tijd. Het convenant blijft geldig, tot er een nieuw getekend convenant wordt overeengekomen, waarbij dit convenant automatisch
vervalt, of het convenant wordt opgezegd. Partijen kunnen het convenant schriftelijk opzeggen met inachtneming van een opzegtermijn van 3 maanden.

Aldus overeengekomen d.d. 11 februari 2025