Gewasbeschermingsmiddelen

Telers en akkerbouwers moeten zich houden aan de Europese en Nederlandse wetgeving, voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. In Nederland bepaalt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) welke middelen veilig zijn voor mens, dier en milieu voordat ze worden verkocht. Telers en akkerbouwers moeten zich houden aan de middelen en dosis die is voorgeschreven door het Ctgb, wat betekent dat het gebruik van die middelen legaal is.

Toelatingsnummers

Een goedgekeurd middel heeft een toelatingsnummer. Dit nummer staat op het etiket. Om gewasbeschermingsmiddelen professioneel te mogen gebruiken, hebben boeren, tuinders, loonwerkers en handelaren een bewijs van vakbekwaamheid nodig. Zij moeten daarvoor een opleiding volgen en examen doen. Het bewijs van vakbekwaamheid heet ook wel licentie. Het Bureau Erkenningen geeft deze licenties af.

De regels

De regels voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen staan in:

• De Wet gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Wgb)
• Het Besluit gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Bgb)
• De Regeling gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Rgb).

De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) controleert en handhaaft deze regels. Dit doet zij samen met de Inspectie SZW, de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) en de waterschappen. In de lelieteelt worden universele gewasbeschermingsmiddelen gebruikt, die ook in andere teelten worden toegepast.

Gewasbeschermingsmiddelen worden gebruikt bij landbouwproductie, om planten te beschermen tegen ziekten en plagen. Deze middelen kunnen gezondheidsrisico’s opleveren, vooral bij onvoldoende bescherming of langdurige blootstelling. Bestrijdingsmiddelen bevatten stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de mens. Of er daadwerkelijk een gezondheidsrisico ontstaat, hangt af van de schadelijkheid van de stof zelf (toxische eigenschappen) en de mate van blootstelling: je loopt alleen risico als je de stof daadwerkelijk binnenkrijgt via inademing, huidcontact of inslikken. De overheid beoordeelt  aan de hand van strenge toelatingseisen eerst of een middel veilig is voordat het op de markt komt. Helaas is het nooit volledig uit te sluiten dat ze gezondheidsrisico’s met zich meebrengen.

Wat kunt u zelf doen?

Woont u dichtbij een akker, boomgaard of bollenveld? Voor de zekerheid kunt u de volgende tips volgen:

• Was groenten en fruit uit eigen tuin goed.
• Voorkom dat je in aanraking komt met de spuitnevel.
• Doe je schoenen uit als je van buiten naar binnen loopt.
• Maak eventueel afspraken met de teler over spuitmomenten.
• Neem met vragen over toezicht en handhaving contact op met de NVWA.

Kijk op www.ggdleefomgeving.nl voor meer informatie.

Onderzoek naar gewasbeschermingsmiddelen

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) doet ook onderzoek naar gewasbeschermingsmiddelen en omwonenden. Het 1e onderzoek (OBO-1) is afgerond, over blootstelling en mogelijke gezondheidseffecten (Bestrijdingsmiddelen en omwonenden) en het 2e onderzoek (OBO-2) is inmiddels gestart. Dit onderzoek heeft als doel bijdragen aan de verbetering van het toelatingsbeleid van bestrijdingsmiddelen. Kijk op www.rivm.nl voor meer informatie.

Gemeente: Bevoegd gezag voor het omgevingsplan (ruimtelijke ordening) en een gezonde leefomgeving. Provincie: Bevoegd gezag bij ruimtelijke ordening op regionaal niveau of natuurvergunningen (bij Natura 2000-gebieden). Het Rijk: Bevoegd gezag voor een aantal verschillende taken:

Europa: Bevoegd gezag (Europese Commissie) voor de toelating van werkzame stoffen (= de actieve chemische component) in gewasbeschermingsmiddelen en beoordeeld de gezondheid en milieurisico’s van werkzame stoffen (European Food Safety Authority (EFSA)):

De Rijksoverheid werkt aan beleid om het gebruik van chemische middelen te verminderen. Dit gebeurt via de Toekomstvisie Gewasbescherming 2030. Hierin staat dat het gebruik van minder schadelijke middelen het uitgangspunt moet worden. Provincie Overijssel onderzoekt of ze aanvullende regels moet opstellen. Eind 2025 wordt duidelijk of en welke eisen zij gaan stellen. Gemeente Hof van Twente is hierbij betrokken. Op dit moment ligt er op landelijk en Europees niveau geen besluit over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Wanneer dit besluit is genomen, geeft dit duidelijkheid voor onze inwoners, telers/akkerbouwers en de gemeente.

Ja. Vanwege zorgen in de samenleving is er een convenant gesloten tussen de gemeente en een teler. Hierin staan afspraken over:

• Minder gebruik van middelen
• Meer openheid over spuitmomenten
• Samenwerking en dialoog

Het convenant wordt jaarlijks geëvalueerd en waar nodig aangepast. Lees het convenant lelieteelt en gewasbeschermingsmiddelen. Een convenant heeft in andere gemeenten succesvol bijgedragen aan gezamenlijke voortgang en samenwerking.

Agrariërs vullen elk jaar voor 15 mei de Basisregistratie Gewaspercelen op. Deze zijn in te zien op www.pdok.nl. De gegevens van het lopende jaar komen pas het volgende jaar beschikbaar.

We zien dat het grondgebruik in onze gemeente aan het veranderen is. Waar eerder voornamelijk voedergewassen werden geteeld (zoals mais en gras) worden er nu steeds meer akkerbouwgewassen geteeld (zoals granen, aardappels, uien en suikerbieten). Door de versnelde afbouw van derogatie en stoppende veehouderijen worden er andere gewassen geteeld op grond waar eerder gras op werd verbouwd. Deze verschuiving vindt niet alleen plaats in Hof van Twente, maar is zichtbaar in veel gemeenten. We werken grofweg in 3 verschillende sporen rondom het thema gewasbeschermingsmiddelen:

• Convenant: Op de korte termijn hebben we een convenant gesloten met de teler over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in lelieteelt.
• Juridische onderzoek: Als gemeente bekijken we welke mogelijkheden er zijn in het omgevingsplan en welke mogelijkheden er juridisch gezien liggen rondom gewasbeschermingsmiddelen en gewassen. Hier werken we, waar mogelijk, samen met andere gemeenten. Er zijn hierover 2 moties aangenomen. Motie beperking lelieteelt en Motie versnelling aanpak lelieteelt.
• Programma Platteland: We werken aan een breed programma voor het platteland. Dit programma gaat over:
  •  De toekomst van landbouw en landschap
  • Een gezonde leefomgeving
  • Balans tussen natuur, landbouw en leefbaarheid
  • In 2025 werken we dit programma verder uit, samen met inwoners en ondernemers. Wilt u hieraan meedoen? Of wilt u de hoogte gehouden worden? Laat het ons weten via info@hofvantwente.nl.

Heeft u vragen? Stuur een mail naar info@hofvantwente.nl of bel naar 0547 – 85 85 85. Wilt u meer weten over hoe u een gesprek kunt voeren over dit onderwerp? Lees de handreiking van het LVVN.